Willem Bilderdijk, advocaat van de duivel

In het twaalfde deel van zijn Geschiedenis des Vaderlands wijdde Willem Bilderdijk enkele passages aan de gebeurtenissen in Rotterdam tijdens de Patriottentijd. Voor hem was het een uitgemaakte zaak: het orangistische oproer in Rotterdam had niet veel om het lijf gehad. Kaat Mossel was dus ten onrechte gearresteerd – eigenlijk was ze het slachtoffer van patriots gestook.

Nu was Willem Bilderdijk niet helemaal onpartijdig. De kleurrijke Bilderdijk was historicus, dichter en advocaat. Als historicus was hij de leermeester geweest van Isaäc da Costa en Groen van Prinsterer en hij had les gegeven aan Lodewijk Napoleon. Als dichter bezong hij van harte de vrouwelijke charmes. In 1781 zag een door hem geїllustreerde bundel met licht erotische verzen, ’Mijn Verlustiging’, het licht. In 1795 richtte hij ‘zijn verlustiging’ op Katharina Wilhelmina, de negentienjarige dochter van de schilder Hendrik Willem Schweickhardt. Willem Bilderdijk was toen overigens bijna 40 en nog getrouwd met een ander.

Als advocaat - Willem Bilderdijk studeerde rechten in Leiden – had hij Katharina Mulder, alias Kaat Mossel, hoogstpersoonlijk verdedigd. Bilderdijk was net als Kaat Prinsgezind, maar hij verdedigde toch vooral de zwakken, onder hen zelfs vervolgde Patriotten. Het illustreert zijn onafhankelijke geest. Door zijn optreden in de Kaat Mossel-zaak kreeg Bilderdijk nationale bekendheid. In 1787 werd Kaat vrijgesproken, na een preventieve hechtenis van meer dan drie jaar. Kaat Mossel, ‘stadhouderes van het grauw’, werd een symbool en Bilderdijk een legende.

Zijn politieke opvattingen en zijn dichterschap combineerde Bilderdijk in het anonieme aan hem toegeschreven gedicht ‘De scheldnaam Kees, bij de patriotten voor een eernaam aangenomen’ (1787). Dit gedicht hekelt de patriotten, die in de volksmond aangeduid werden als ‘Kezen’. Dit was een verwijzing naar Cornelis (Kees) de Gijselaar, voorman van de patriotten, die het verzet tegen stadhouder Willem V leidde.

Bilderdijks reactionaire denkbeelden leidden tot heftige polemieken, die hem meer vijanden dan vrienden bezorgden. Bilderdijk stond aan de wieg van Het Réveil, een opleving van het christelijke denken in de19de eeuw. Bilderdijk stierf in 1831.