Kaat Mossel was hier

De afgelopen dagen hebben we in de stad een aantal plekken gemarkeerd waar Kaat Mossel ooit is geweest. In etalages en ramen langs de Hoogstraat, Botersloot, Nieuwemarkt, Mariniersweg, Goudsesingel en de Oude Haven hangen posters met de tekst ‘Kaat Mossel was hier’. Die plekken in de huidige stad terugvinden was overigens een lastige klus. Sinds het Duitse bombardement van 14 mei 1940 is het stratenpatroon van het centrum immers ingrijpend veranderd. Bovendien hebben veel straten in de tussentijd een andere naam gekregen.

De buurt van Kaat Mossel
Neem het Achterklooster, waar Kaat Mossel het grootste deel van haar leven heeft gewoond. In de buurt van het Oostplein ligt vandaag de dag nog steeds een straat die Achterklooster heet. Maar dat is een ander Achterklooster dan dat van Kaat Mossel. In haar tijd werd met daarmee een buurt bedoeld die in het noorden werd begrensd door de Lutherse Vest en in het zuiden door de Achterkloostergracht. In het Achterklooster lagen zeven stegen. Die liepen parallel aan de Goudse Wagenstraat, die eveneens tot de buurt gerekend werd. Het woonhuis van Kaat Mossel stond in één van die stegen, de Zwanensteeg. Ze kwam hier wonen nadat ze in 1745 was getrouwd met Pieter van Wijngaarden. Inmiddels bestaat de Zwanensteeg niet meer, net zo min als de andere stegen in deze buurt.

Troosteloze armoede
De buurt dankt zijn naam aan het Dominicanerklooster dat tot 1536 aan de Hoogstraat stond. Nadat dit was afgebrand verrees hier aan het eind van de 16de eeuw onder meer een gasthuis. Rond die tijd ontstonden ook de steegjes. Het Achterklooster heeft altijd te boek gestaan als arm. Uit 18de eeuwse belastinggegevens weten we dat de oostelijke landstad – waarvan het Achterklooster deel uitmaakte – het armste stuk van de stad was. Aan het begin van de 20ste eeuw was de situatie eerder slechter dan beter. De bekende fotograaf Henri Berssenbrugge heeft het straatbeeld hier een paar keer vastgelegd. Die foto’s ademen een troosteloze armoede.